verdienen aan verkeersinfarct

Maandag 06 December 2004 in categorie Amsterdam Centraal

De Amsterdamse gemeenteraad stemde eind vorige maand in met het plan van wethouder Mark van der Horst om binnen vijf jaar het rekeningrijden in de stad in te voeren. 'Anders dreigt Amsterdam rond 2010 af te stevenen op een verkeersinfarct', is het argument. Zoals te verwachten was zijn organisaties als de ANWB en EVO niet blij met dit plan. Zelfs Van der Horsts eigen partij, de VVD, ziet het niet echt zitten.

Blij dat ze tegen zijn. Ikzelf ben namelijk ook tegen, al is het om heel andere redenen. Dit is weer zo'n plan dat het niet durven maken van fundamentele keuzes illustreert. Het resultaat zal zijn dat 'bereikbaarheid' een privilege wordt van financieel beter bedeelden. Dat hebben we eerder gezien.

Op 25 maart 1992 sprak de Amsterdamse bevolking zich via een referendum uit vóór een autoluwe binnenstad. Tot verbijstering van velen interpreteerde de lokale uitvoerende macht dit als: we gaan iedereen flink laten dokken voor een kleiner aantal parkeerplaatsen. Het betaald parkeren was een feit, maar de autoluwe binnenstad tot op de dag van vandaag nog steeds niet. De enige die er wel bij voer was de gemeentelijke schatkist. Dit zal naar verwachting ook de ordinaire uitkomst zijn van het rekeningrijden.
Parasiteren
Instrumenten als betaald parkeren en rekeningrijden vormen geen oplossing voor de grote hoeveelheid autoverkeer die zonodig de stad in wil. Je mag het ook geen oplossing noemen, want het is in werkelijkheid financieel parisiteren op een probleem. Grote bedragen vloeien in de gemeentekas, terwijl het probleem in stand blijft. In Amsterdam is er blijkbaar geen durf om de kwestie bij de wortel aan te pakken. Het is onontkoombaar: de Amsterdamse binnenstad moet worden afgesloten voor autoverkeer.

Vloeken in de kerk
Ai, dat is voor sommigen vloeken in de kerk. Dat levert weer een hoop gejammer op van de Kamer van Koophandel en van winkeliers. Dan moeten we weer flauwekul gaan aanhoren van allerlei neringdoenden die denken failliet te gaan wanneer de klant z'n auto niet precies voor de deur kan zetten. Ook zijn er lieden die gaan roepen dat Amsterdam dan een museum wordt. Allemaal onzin die door de feiten wordt weerlegd.

Het wordt tijd dat het gemeentebestuur van Amsterdam in dit opzicht eens met de beide beentjes stevig in de realiteit gaat staan. Amsterdam is namelijk helemaal niet onbereikbaar, Amsterdam is hooguit onbereikbaar voor autoverkeer. Bij grote evenementen, zoals demonstraties en koninginnedag, is de stad op zich heel goed in staat om grote aantallen bezoekers te verwerken. Per openbaar vervoer, dat wel natuurlijk. Dat er af en toe wat fricties optreden is te wijten aan werkzaamheden die momenteel worden uitgevoerd (Centraal Station, Noord-Zuidlijn).

Gejammer
Bedrijven die klagen dat ze failliet gaan wanneer de binnenstad autovrij of sterk autoluw is, zijn een belemmering voor structurele oplossingen van het verkeersprobleem. Bepaalde straten in de stad zijn al decennia lang autovrij en ik heb tot dusver nog geen rijen dichtgetimmerde winkelpanden in de Kalverstraat, de Leidsestraat of op de Nieuwendijk mogen constateren. Ook toen destijds een groot deel van de Ferdinand Bolstraat werd afgesloten voor doorgaand autoverkeer was het gejammer niet van de lucht. Ze zitten er nog steeds. Ook in andere steden als Utrecht en Groningen heeft een drastische inperking van het binnenstedelijk autoverkeer niet een massale uittocht van winkels geleid. Integendeel, de middenstand floreert er als nooit tevoren.

Slecht ondernemerschap
Een bedrijf dat bereikbaar moet zijn voor autoverkeer en niettemin op een lokatie gaat zitten die qua infrastructuur daarvoor ongeschikt is geeft blijk van slecht ondernemerschap. Wanneer je grote spullen verkoopt die klanten met hun auto moeten kunnen meenemen moet je domweg niet in de Utrechtsestraat gaan zitten. Ikea is destijds ook terecht verkast van de Stadhouderskade naar Zuid-Oost. Ondernemerschap vergt het vermogen tot aanpassing aan de moderne tijd.
Het is ronduit absurd dat bijvoorbeeld een Bijenkorf verwacht dat een hele binnenstad zich aanpast aan háár bereikbaarheid per auto, terwijl het de Bijenkorf is die de tering naar de nering moet zetten. De Bijenkorf hoeft helemaal niet per auto bereikbaar te zijn. Toch staan er daar telkens weer grote files voor de parkeergarage, die het verkeer in dat deel van de binnenstad volkomen ontregelen.

De A10
Maar wat doen we met de overbelasting van de ringweg A10? Is het rekeningrijden dan geen effectief middel om dáár het infarct te voorkomen? Nee.
De ringweg wordt ruwweg door twee soorten verkeer gebruikt. Ten eerste is er veel verkeer dat helemaal geen bestemmingsverkeer is. Het is doorgaand verkeer dat niet in Amsterdam moet zijn. Momenteel zijn of worden er al allerlei infrastructurele maatregelen genomen om dit verkeer ruim om de stad heen te leiden. We mogen er dus van uitgaan dat die tot effect hebben dat de druk van dat type verkeersaanbod in de toekomst afneemt, anders is het weggegooid geld.

Ten tweede is er het bestemmingsverkeer dat via de afslagen op het juiste punt de binnenstad wordt in- en uitgeleid. Bij een afgesloten of zeer autoluwe binnenstad zou al dat bestemmingsverkeer sterk kunnen afnemen. Tijdens de renovatie van de A10 hebben we bovendien kunnen zien dat een straffe regulatie van het verkeer op de A10 best heel goed mogelijk is, ook zonder financiële prikkels.

Megalomaan
Maar zelfs wanneer je de binnenstad niet zou afsluiten zou je verwachten dat het stadsbestuur op z'n minst géén dingen gaat doen die de verkeersdruk op de A10 verergeren. Zuchtend moeten we echter vaststellen dat onze vroedere vaderen een paar jaar geleden met een megalomaan Masterplan Zuidas op de proppen kwamen. Volgens het plan komen daar in de toekomst 12.000 mensen extra te wonen en 60.000 mensen te werken. Men neemt lekker de tijd om een en ander te realiseren: vijfentwintig jaar. Mag ik zo vrij zijn om dan een kwart eeuw extra verkeershinder wegens werkzaamheden te voorspellen op de A10?

Kassa!
Langzaam wordt mij de verborgen agenda van Mark van der Horst duidelijk. Of is het gebrek aan gezond verstand? Amsterdam gaat rekeningrijden invoeren. Dat levert weer lekker veel centjes op. Tegelijkertijd gaan we flink aan de slag om een megaproject op de Zuidas te realiseren, dat vervolgens het autoverkeer beduidend doet toenemen. Ik mag tenminste veronderstellen dat een belangrijk deel van de mensen met de auto komt, want in parkeergarages is voorzien. Kortom, kassa, nog meer centjes via het rekeningrijden! Intussen heeft het Bureau Stedelijke Planning straks het project 'Stedelijke verdichting rond snelwegen' afgekregen. Alles naast en boven de A10 is dan zo'n beetje dichtgebouwd. Ook al zou je willen, capaciteitsuitbreiding van die weg is daarmee geblokkeerd.
O, o, wat maakt Van der Horst zich toch een zorgen over dat verkeersinfarct dat hij zelf veroorzaakt! Zie ik daar iemand vergenoegd in z'n handjes wrijven?
Gepubliceerd op Amsterdam Centraal, 06-12-2004