schrijnende gevallen

Vrijdag 06 Februari 2004 in categorie Politiek & Maatschappij

De regeringspartijen CDA, VVD en D66 spreken er schande van: PvdA voorzitter Ruud Koole roept burgemeesters en wethouders uit zijn partij op tot verzet tegen de manier waarop van minister Verdonk van plan is 26000 asielzoekers het land uit te zetten. Men doet het met graagte voorkomen alsof Koole aanzet tot bestuurlijke ongehoorzaamheid tegen democratisch genomen besluiten. Dit is natuurlijk bezijden de waarheid, want de Tweede Kamer moet er nog over debatteren. Tot dusver is er alleen een regeringsbesluit, geen besluit waarmee de volksvertegenwoordiging akkoord is gegaan. Niettemin kun je de vraag stellen: is het acceptabel wat Koole hier doet? Eigenlijk is deze vraag kort te beantwoorden: acceptabel is het wel, handig is het misschien niet. Dergelijke oproepen kunnen in de toekomst tegen je werken. Vanaf heden is het als het ware gelegitimeerd dat landelijke oppositiepartijen verkapte oproepen doen aan lokale bestuurders om het regeringsbeleid lichtelijk te saboteren. Althans, zo wordt dit momenteel geïnterpreteerd. Mocht het CDA weer eens in de oppositie belanden is de Koole-actie een mooi excuus om de talloze CDA-bestuurders in den lande bij gelegenheid te laten dwarsliggen.

Rita Verdonk (bron: AD)
Aan de andere kant is de verontwaardiging van de regeringspartijen natuurlijk zwaar overtrokken en gespeeld. Verdonk sprak al direct van een 'oproep tot ongehoorzaamheid van burgemeesters' , CDA-fractieleider Verhagen was er als de kippen bij om de brief van Koole 'schandalig en hypocriet' te noemen.

Wat heeft Koole nu helemaal geschreven? Slechts een brief over de gevolgen van het uitzettingsbeleid die eindigt met de woorden: “We zouden daarom van u willen vragen om het verzet tegen dit besluit van Verdonk te ondersteunen en -mogelijk samen met uw lokale PvdA-afdeling- in uw eigen gemeente activiteiten te ontplooien om de inhumane effecten van dit besluit aan de kaak te stellen. Aandacht vragen voor de schrijnende gevolgen voor individuele mensen helpt, dat is al vaker gebleken. Ook vandaag is dat broodnodig.”

Niets nieuws onder de zon eigenlijk. Koole ventileert een maatschappelijk breed gedragen opvatting en gebruikt zijn positie als partijvoorzitter om dit ook op bestuurlijk niveau nog eens flink onder de aandacht te brengen. Ook de toenmalige burgemeester Patijn van Amsterdam 'ondersteunde' indertijd actief het verzet tegen de uitzetting van de alhier illegaal geïntegreerde kleermakersfamilie Gümüs. Hij ging hoogstpersoonlijk lobbyen in Den Haag om te voorkomen dat deze mensen moesten vertrekken. Daarvoor werd hij alom geprezen. Toen ging het echter nog om een 'gewone' illegaal die beklemd was geraakt tussen de regelgeving. De discussie van nu gaat om asielzoekers, om vluchtelingen, om mensen die eventueel voor hun leven moeten vrezen. Of dat waar is of niet, je zult er zorgvuldig mee moeten omgaan.

“Je moet het toch wel héél bont maken wanneer je als regering zelfs de altijd zo brave CDA-achterban over je heen krijgt.”
De 'schrijnende gevallen' bestaan al zolang Nederland een uitzettingsbeleid heeft, of wat daarvoor moet doorgaan. Het is begrijpelijk dat VVD-minister Verdonk nu voor eens en altijd duidelijkheid wil scheppen. Jammer alleen dat haar schriele pardonregeling getuigt van een beschamend gebrek aan compassie met de mensen over wie het gaat. Je moet het toch wel héél bont maken wanneer je als regering zelfs de altijd zo brave CDA-achterban over je heen krijgt. En dat gebeurt wanneer je op ruime schaal streken gaat uithalen als het splijten van gezinnen. Vader moet bijvoorbeeld terug, moeder en kindertjes mogen blijven. Dan laad je toch minstens de verdenking op je dat hier een heel smerig spelletje wordt gespeeld. Zo van: wanneer we moeder en kinderen laten blijven lijkt dat heel barmhartig. Maar als we nou die vader gewoon terugsturen moet de rest natuurlijk wel mee. Zijn we alsnog van de hele zooi af.

Het is buitengewoon cynisch geredeneerd geef ik toe. Maar de enige andere reden die ik kan bedenken voor het ontstaan van dergelijke drama's is dat de instanties hun gegevens niet goed op orde hebben en niet al te best weten wie bij wie hoort. Dat is dan schandelijk onzorgvuldig en maakt dat ik mij afvraag of de onderbouwing van veel uitzettingsbesluiten wel zo gedegen en rechtvaardig is als men ons wil doen geloven.

Binnen de discussie over de kwestie Koole vliegt af en toe al over tafel dat bestuurders een 'democratisch genomen besluit' netjes en loyaal moeten uitvoeren. Koole zou oproepen tot 'bestuurlijke ongehoorzaamheid'. Daar is geen sprake van, zoals hij ook zelf al toelichtte. De Tweede Kamer gaat nog over de zaak debatteren. Tot zolang is er geen sprake van een democratisch genomen besluit. En zelfs op het moment dat dit formeel wèl zo is, valt er nog wel het één en ander af te dingen op het democratisch gehalte ervan. Want deze regering is nu niet bepaald de coalitie die de kiezers in het stemhokje voor ogen stond. Mag ik daarom concluderen dat de meest schrijnende gevallen in de huidige ministersploeg zitten?
Die wij uiteraard het liefst zonder pardon uitzetten. Afzetten. Mag ook.